Vier transportverzekeringsspecialisten belichten de impact van economische en (geo)politieke ontwikkelingen op de sector

“Er is momenteel wel heel veel gaande in onze branche”

"De insteek moet zijn om een risico verzekerd te krijgen"

‘Zonder transport staat alles stil’ luidde ooit de reclameslogan van transport en logistiek Nederland. Een waarheid als een koe, zo is de afgelopen jaren weer eens overduidelijk gebleken. Zo zorgden onder andere COVID-19, de blokkering van het Suezkanaal door de Ever Given, de geopolitieke ontwikkelingen in met name Rusland/Oekraïne en de toenemende tekorten aan grondstoffen en materialen ervoor dat het transport van goederen over land, water, spoor en lucht niet altijd zo voorspoedig verliep als was gewenst. Met alle gevolgen van dien voor niet alleen de direct betrokken partijen, maar ook voor de dagelijkse werkzaamheden binnen de verzekerings- en schaderegelingssector. En dan komt daar ook nog eens de energiecrisis, inflatieproblematiek, duurzaamheidsdiscussie en de wereldwijd voorkomende natuurrampen bij, zoals overstromingen en het toenemende aantal bosbranden. Alles wat er gebeurt in de wereld heeft direct of indirect impact op de praktijk van alledag in de transportverzekeringsbranche. En er is momenteel wel heel veel gaande in de wereld dat onze sector raakt.

Vier ervaren vertegenwoordigers van de Nederlandse transportverzekeringsbranche gaan met elkaar in gesprek: verzekeraar Emiel Paaij (directeur Marine bij DUPI Underwriting Services) en de makelaars Angela Pieneman (Senior Broker Commodities bij Raetsheren), Jonathan Schweigman (Teamleader Marine Cargo bij Marsh) en Marc de Wild (Senior Broker bij Marsh). Zij zijn gezamenlijk goed voor ruim 80 jaar ervaring in marine-verzekeringen.

Financieel goede jaren

Volgens de laatste cijfers van het Verbond van Verzekeraars in het Financieel jaarverslag verzekeringsbranche 2021 bedroeg de omzet in de vaderlandse transportverzekeringsbranche in 2020 circa 850 miljoen euro, waarvan 90% uit zakelijke verzekeringen. Volgens de vier kan de marine-sector financieel terugkijken op enkele redelijk goede jaren, mede door de doorgevoerde premieverhogingen - weliswaar van een lager niveau dan voor property & casualty polissen - en de gunstige schadecijfers. “Eén en ander is onder meer toe te schrijven aan de meer behoudende opstelling en quotering van verzekeraars in hun acceptatiebeleid en de gehanteerde dekkingsbeperkingen”, zegt Marc. Collega Jonathan vult aan: “Het gaat vooral om cyber- & War-exclusions, die onder meer bij cyber vooral wordt ingegeven door een vrees voor cumulatie van het risico en men niet goed kan inschatten wat de mogelijke financiële impact hiervan is. Ik vind dat er hier eigenlijk een beetje sprake is van paniekvoetbal. Onder de reguliere dekking van het oorlogsrisico was War on land bijvoorbeeld al van dekking uitgesloten.” Emiel spreekt van goede resultaten voor de cargo-tekening en van een marginale groei op casco-gebied. “De premieverhogingen waren voor verzekeraars hard nodig en hebben geleid tot de wenselijke omzetgroei (vier à vijf procent per jaar) en resultaatverbetering. Verzekeraars hebben wat meer de nadruk gelegd op de technische resultaten, al zijn de premies inmiddels grotendeels op het gewenste niveau aanbeland en weer meer in balans. Al zorgt aan de andere kant de komst van nieuwe spelers op de markt weer voor wat druk op het premieniveau.”

Schadeontwikkeling

De resultaten zijn de afgelopen coronajaren verder onder druk komen te staan. Angela daarover: “Corona heeft de logistieke keten verstoord. Door lockdowns werden havens afgesloten en ontstond er een containertekort. Deze combinatie stuwden de vrachtprijzen omhoog. Door het containertekort werden containers ingezet die soms wat te wensen overlieten. Ook dat heeft een schade verhogend effect, net als het wereldwijde probleem dat het ook in de transport- en logistieke sector lastig is om voldoende, goed gekwalificeerde medewerkers te vinden. Daardoor ontstaan niet alleen meer vertragingsschades, maar gaat er bij het laden en lossen meer mis als gevolg van menselijke fouten.” Emiel wijst met het oog hierop op de problemen die in veel havens in de wereld te constateren zijn als gevolg van de ontstane congestie. “Door het gebrek aan voldoende personeel kan er minder snel geladen en gelost worden en ontstaat er in havengebieden een ophoping van de werkzaamheden en daardoor een verstopping binnen de supply chain.” Dat laatste doet zich volgens hem ook voor als gevolg van het Rusland/ Oekraïne-conflict bij de exporttansporten van graan. “Door de blokkade van de Oekraïense havens hebben de graantransporten lange tijd niet kunnen plaatsvinden en heeft het graan noodgedwongen langer in opslag gelegen dan wenselijk was. Inmiddels zijn de transporten weer mondjesmaat mogelijk, maar is het de vraag hoe de kwaliteit van het graan is. De kans op een geheel of gedeeltelijke afkeuring is daardoor zeker aanwezig.”

Kunstmestprijzen en El Niño

Volgens Angela moet er daarnaast zeker ook nog altijd rekening gehouden worden met een mogelijke confiscatie van de Oekraïense graanvoorraden door Rusland, wat eveneens niet zonder gevolgen zal blijven voor de bedrijven die graan gebruiken in hun producten. “Niet zonder gevolgen voor de levering en de kwaliteit van voedselproducten is daarnaast de ontwikkeling van de prijzen voor kunstmest, die net als die voor gas en elektriciteit, fors toenemen. Daardoor bestaat het risico dat telers om financiële redenen hun grond slechts ten dele kunnen bemesten. Dat heeft onherroepelijk een impact op de kwaliteit en daarmee de kans op schadeclaims.” Een punt van zorg en aandacht blijft volgens haar de klimaatverandering. “De afgelopen decennia is het aantal natuurrampen aanzienlijk toegenomen en de verwachting is gerechtvaardigd dat deze trend zich de komende jaren, al dan niet versterkt, zal voortzetten. Door El Niño zullen de droge plekken in de wereld nog droger worden en de natte plekken natter, met alle mogelijke gevolgen van dien. Dichter bij huis hebben we de gevolgen gezien in de vorm van lage waterstanden op de grote rivieren, waardoor het transport geregeld werd belemmerd en binnenvaartschepen minder lading konden vervoeren. Overigens had eenieder dit kunnen zien aankomen vanwege de geringe sneeuwval in afgelopen winter. We hebben onze klanten hierop gewezen en gevraagd op ze een ‘Plan B’ hebben. Dat was niet altijd aanwezig.”

Lessons learned

Welke lessen kunnen getrokken worden uit de afgelopen jaren? De antwoorden van de vier hebben een duidelijke rode draad: de afhankelijkheid en kwetsbaarheid van de toeleveringsketen en van bepaalde regio’s, met name China. Jonathan: “Niet alleen corona, maar ook de blokkade van het Suezkanaal door de Ever Given en het Rusland/Oekraïne-conflict heeft dat overduidelijk aangetoond. Al die zaken hebben geleid tot een vertraging in de levering van goederen, grondstoffen en materialen. Met alle financiële gevolgen van dien. Dit heeft de ogen van ondernemers geopend en heeft het risicobewustzijn bij velen sterk doen toenemen.” Marc vult aan: “Vooral de afhankelijkheid van China heeft mede door de nieuwe lockdowns velen aan het denken gezet en zet bedrijven aan tot meer risicospreiding. Na de globaliseringstrend zie je nu meer en meer aandacht ontstaan voor regionalisering. Dat wordt nog eens versterkt door een mogelijk China/Taiwan-conflict. Meer en meer wordt gezocht naar fabrikanten en leveranciers dichter bij huis met behoud van minimaal dezelfde kwaliteit of zelfs beter. Dat wordt nog eens versterkt door de huidige duurzaamheidsdiscussie. Daarnaast heeft met name de coronaperikelen de aandacht gevestigd op de polisvoorwaarden van enkele polissen, zoals het al dan niet gedekt zijn van de immateriële schade, zoals bedrijfsonderbreking.” Ook Emiel en Angela geven aan dat de afgelopen periode voor velen een eyeopener is geweest met betrekking tot de afhankelijkheid van verschillende producten (o.a. medicijnen) en grondstoffen vanuit China en andere risicovolle landen, zoals Oekraïne en Rusland. “Dit hebben velen vooraf nimmer gerealiseerd en hierop waren we met z’n allen gewoonweg slecht voorbereid”, aldus laatstgenoemde. Emiel vindt dat hierover vooraf veel te weinig is na- en meegedacht. “Ik denk zelfs te kunnen stellen dat er nog steeds geen plan is, niet bij de politiek en ook niet bij het bedrijfsleven. Want dat zijn de partijen die primair hierop een antwoord moeten geven."

Duurzaamheid

Een andere trend is de opkomst van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), mede ingegeven door de huidige ESG-regels. Emiel: “We zien bij klanten dat het begint te verschuiven en dat steeds meer bedrijven hiermee bezig zijn. Al zijn er mede door de financiële belangen wel duidelijke verschillen in de opstelling van partijen zichtbaar. De één stelt zich op als dominee, de ander als koopman. Immers, wat doe je als bedrijf dat duurzaam wil opereren en dus een hogere kostprijs heeft dan collega-bedrijven die dit niet doen, en jouw concurrentiepositie vermindert doordat zij goedkoper zijn? Of wanneer je concurrent wat soepeler omgaat met de sanctiemaatregelen?” Angela ziet naar de klant toe hetzelfde dilemma. “Is men wel bereid voor duurzame producten een meerprijs te betalen? De ‘burger’ wil wel, maar ‘de consument’ niet, is haar enigszins cryptische, maar wel duidelijke reactie. Ook zij ziet een verschuiving, onder meer bij schadepartijen. “Voorheen werd meer gekozen voor vernietiging van beschadigde goederen en vandaag de dag wordt meer gekeken of de goederen nog wel op de één of andere manier te gebruiken zijn. Zoals ook meer oog is voor recycling en andere duurzame oplossingen. Overigens vraagt dit wel om aanpassing van de polisvoorwaarden, want die zijn daarop vaak nog niet afgestemd.”

Meegeven

Uniform zijn de vier ook over de weg naar de toekomst toe. Er moet volgens hen door alle partijen – bedrijf, makelaar, verzekeraar – nog nadrukkelijker met elkaar worden samengewerkt om ‘de klant’ adequate verzekeringsoplossingen te kunnen blijven bieden tegen een acceptabele premie. Jonathan: “De insteek moet zijn om een risico verzekerd te krijgen, door bij risico’s die worden aangeboden met elkaar primair te kijken naar wat nog wél mogelijk is.” Angela: “Ga met elkaar in gesprek, de dialoog aan en betrek daar ook experts en advocaten bij. Zij weten als geen ander waar schades kunnen ontstaan, wat de mogelijke impact daarvan is en hoe deze kunnen worden voorkomen.” Emiel wijst in dit verband op de wenselijkheid meer out of the box te denken en vooral ook samen op zoek te gaan naar alternatieve verzekerings- en preventieoplossingen.” Hij krijgt bijval van Marc: “We moeten meer samenwerken, samen optrekken met een pragmatische aanpak, rekening houdend met de belangen van alle betrokken partijen, bijvoorbeeld via een soort gezamenlijke hotline voor bedrijven.” Van de vier is hij het meest uitgesproken. Op de vraag wat hij verzekeraars zou willen meegeven, antwoordt hij resoluut: “Toon wat meer ondernemerschap. Beoordeel risico’s kritisch, maar kijk naar kansen en mogelijkheden in plaats van risico’s snel af te wijzen en ‘nee’ te verkopen, wat in mijn ogen soms wat te vaak en te snel gebeurt. Kortom, denk mee over mogelijkheden en in oplossingen. Ik denk dat het voor veel klanten best wat mag kosten om een goede dekking te krijgen.” Dat roept een reactie bij Angela op. “Ik ben het daar op zich best mee eens, maar we moeten ons wel terdege realiseren dat bij veel bedrijven, mede door de recente premieverhogingen van afgelopen jaren en aangevuld met de op tal van onderdelen gestegen bedrijfskosten, de financiële marges zo goed als verdwenen zijn.”

Kans om meerwaarde te tonen

De verhardende en complexer wordende verzekeringsmarkt maakt aan de ene kant de werkzaamheden voor de verzekeringsprofessionals lastiger en tijdrovender, maar de vier geïnterviewde brancheprofessionals zien hierin ook kansen voor de sector. ‘Elk nadeel heb se voordeel’, zoals voetballegende Johan Cruyff ooit oreerde. Jonathan: “De huidige marktontwikkelingen leiden tot meer behoefte aan deskundig advies en begeleiding bij bedrijven. Hierdoor wint onze rol als makelaar aan belang. Klanten adviseren over het voorkomen en afdekken van hun bedrijfsrisico’s, hen bij de hand nemen en uitleggen wat er staat te gebeuren. En daarnaast waar nodig tegengas geven aan verzekeraars wanneer deze in onze ogen doorschieten in hun prijsstelling en acceptatiebeleid.” Emiel haakt in: “De huidige omstandigheden zijn zeker niet altijd eenvoudig, maar geeft aan de andere kant zowel de makelaars als verzekeraars individueel wel dé gelegenheid om onze kennis, professionaliteit, vakmanschap en dus meerwaarde te etaleren naar onze klanten en naar elkaar. Door ondanks alle eventuele belemmeringen met goede adequate verzekeringsoplossingen te komen tegen een betaalbare prijs. Kortom, het komt weer ‘ouderwets’ op makelen en underwriting aan.”